10 sa mạc kỳ lạ nhất trên thế giới

Sa mạc không chỉ có ở Châu Phi hay Châu Á, mà chúng còn có cả ở Nam Cực hay Châu Âu hoa lệ.

Mặt trời, cát và cái nóng như thiêu đốt là những ‘thành phần’ cơ bản của bất kỳ sa mạc nào trên thế giới. Tuy nhiên, Mẹ Tự Nhiên luôn khiến ta phải bất ngờ khi thêm hay bớt một số ‘gia vị’ và tạo ra một số ít các sa mạc kỳ lạ đến sửng sốt. Hãy cùng đến thăm 10 sa mạc độc đáo đó.
1. Sa mạc thiên thạch Kebira, Ai Cập và Libi

Hàng thế kỷ nay, các nhà khảo cổ học luôn băn khoăn nơi mà người Ai Cập cổ đại tìm thấy những viên đá vàng xanh tuyệt đẹp được gắn trên những đồ trang sức của hoàng tộc được chế tạo hết sức tinh tế và khéo léo. Có vẻ như câu trả lời đến từ vũ trụ. Hàng nghìn năm trước thời đại của những Pharaông và các kim tự tháp, những tảng thiên thạch khổng lồ khi rơi xuống đã nung chảy cát sa mạc Sahara, tạo ra những viên thạch anh, quặng vàng, và những tảng đá thuỷ tinh tuyệt đẹp đó.

Những viên thuỷ tinh độc đáo được lấy từ hố thiên thạch Kebira

Người ta ước tính rằng cánh đồng thiên thạch Kebira này đã tồn tại được khoảng 28.5 triệu năm tuổi. Mới gần đây khi chụp ảnh vệ tinh người ta mới phát hiện thấy hố thiên thạch bị bao phủ phần lớn bởi cát này. Ước tính, năng lượng được giải phóng ra khi thiên thạch 1.2km va chạm xuống sa mạc Sahara và tạo nên hố này ước chừng khoảng 100,000 megatons.

Ảnh chụp vệ tinh cánh đồng thiên thạch Kebira

2. Đảo Fraser, Australia

Đảo Cát lớn nhất thế giới

Nằm ở bờ biển phía đông của Australia, gần thành phố Brisbane, Fraser là hòn đảo cát lớn nhất thế giới với diện tích khoảng 1840km2. Năm 1992, hòn đảo đã được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới Hòn đảo này cũng có rừng nhiệt đới, tuy nhiên điều đặc biệt là những cánh rừng nhiệt đới này mọc trên cát chứ không phải trên cát như những nơi khác. Vùng biển xung quanh đảo thì đầy rẫy những con cá mập khát máu và những con sứa độc chết người, thế nên nếu bạn có dịp đến thăm hòn đảo cát này thì đừng có dại mà xuống nước.

Hệ thực vật ở đây phát triển từ…cát

Những con cá mập ăn thịt người có mặt đầy rẫy quanh vùng biển đảo Fraser

3.Thung lũng Monument (tượng đài), Utah, Hoa Kỳ

Thung lũng này nằm ở ranh giới phía nam của tiểu bang Utah và phía bắc tiểu bang Arizona, gần khu vực có tên gọi là ‘bốn góc’ nơi mà ranh giới của bốn tiểu bang Arizona, Utah, Colorado và New Mexico hội tụ lại với nhau. Đặc điểm của thung lũng này là có 1 nhóm mô đất sa thạch to lớn, nhô lên cao với nhiều hình dạng. Mô đất lớn nhất nhô lên khỏi đáy thung lũng khoảng 300 mét.

Mô đất cao nhất thung lũng tưởng niệm (330m)

Nền thung lũng đa phần là đất đỏ bột kết hoặc cát lắng đọng từ những con sông chảy uốn khúc khi bào mòn thung lũng trong hàng triệu năm. Màu đỏ sặc sỡ của thung lũng là do ôxít sắt bám bên ngoài bột kết bị phong hóa. Đá màu xám xanh đen trong thung thũng là do màu của ôxít mangan.

Thung lũng có nhiều cấu trúc đá lớn và nổi tiếng như The Mittens (những chiếc găn tay), the Totem Pole (cột tổ vật), hay the Eye of the Sun (con mắt của Mặt trời).

Cột tổ vật

Những chiếc găng tay

Con mắt của Mặt Trời

4. Sa mạc Atacama, Chile

Sa mạc khô cằn đến nỗi không hề có tuyết phủ trên những đỉnh núi cao tới hơn 6000m

Nó trải dài như một con đường hẹp giữa Thái Bình Dương và dãy núi Andes, cách đông chí tuyến 960 km và có những địa hình hoàn toàn trái ngược nhau: những ngọn đồi toàn đá, đá núi lửa và những cồn cát trải dài. Sa mạc khô cằn, những ngọn núi cao tới 6.885 m nhưng vẫn không có băng tuyết, thậm chí ở khu vực phía nam từ 25 độ nam cho tới 27 độ nam cũng không hề có băng tuyết trong suốt kỷ băng hà.

Áp suất cao do ở độ cao so với mực nước biển đã ngăn hơi nước từ phía tây, trong khi đó những ngọn núi cũng cản các đám mây hình thành ở lưu vực sông Amazon từ phía đông.Trên bờ biển, dòng nước lạnh Peru xuất phát từ Nam Cực đã đưa cái lạnh giá đến với sa mạc này, đồng thời ngăn cản các đám mây mưa. Mực nước mưa hàng năm trung bình của khu vực này chỉ là 25 mm và ở một số khu vực giữa sa mạc, mưa chưa bao giờ xuất hiện ở đây, ít nhất là kể từ khi con người bắt đầu theo dõi sa mạc này và khoảng thời gian đó cũng đã rất lâu rồi. Sa mạc này khô hơn gấp 50 lần thung lũng tử thần ở California, Mỹ. Thậm chí, xương rồng cũng không thể mọc được trên sa mạc này.

Khô hơn thung lũng Tử thần đến hơn 50 lần, xương rồng cũng không thể trụ nổi

Không có hơi nước, không có gì có thể bị mục rữa. Không khí khô đến mức những vật dụng bằng kim loại không bị oxy hoá, và những miếng thịt không cần đến một biện pháp ướp xác nào vẫn có thể giữ nguyên cho tới bất tận (Xác ướp ‘cô gái Chi lê’ của người Inca cổ đại vẫn được giữ gần như nguyên vẹn cho đến nay).

Mùa hè ở đây vô cùng khắc nghiệt. Nếu xuất hiện ở đây vào mùa hè, tóc và râu sẽ bị gãy vụn và móng chân, móng tay sẽ bị nứt nẻ.

Những xác ướp được bảo quản gần như nguyên vẹn ở vùng sa mạc cằn cỗi này

5. Sa mạc Namib, Angola và Namibia

Cách sa mạc Sahara hàng trăm dặm về phía Nam chính là một trong những sa mạc cổ và đẹp nhất Châu Phi, sa mạc Namib. Cũng giống như Atacama, sự khô hạn khác thường của sa mạc Namib do ảnh hưởng của dòng hải lưu lạnh ngoài biển. Trong vòng 55triệu năm trở lại đây, lượng mưa trung bình hàng năm ở sa mạc này là vào khoảng 12.7mm. Sa mạc Namib còn được gọi là một sa mạc sống, hình dạng của nó thường xuyên thay đổi do các cồn cát lớn (cao đến 300m) bị dịch chuyển bởi các ngọn gió khủng khiếp của sa mạc.

Những đụn cát thường xuyên di chuyển tạo khung cảnh mới lạ cho Namib

Một điều đặc biệt nữa ở vùng sa mạc này chính là những chú voi. Đây là sa mạc duy nhất trên thế giới có loài voi sinh sống.

Sa mạc duy nhất có loài voi sinh sống

Nơi tiếp giáp giữa biển Nam Atlantic và sa mạc Namib thường bị bao phủ bởi lượng sương mù dày đặc, dẫn dến vô số những vụ đắm tàu trong hàng thế kỷ. Vùng biển này vì thế còn được gọi là ‘bờ biển đầu lâu’.

Bờ biển đầu lâu, nơi giấu xác vô số những chiếc tàu đắm

6. Sa mạc Tabernas, Tây Ban Nha

Sa mạc trong lòng Châu Âu, trò đùa ngày Cá tháng Tư ư? Không hề. Có một sa mạc thực sự nằm ở Tây Ban Nha, sa mạc Tabernas. Sa mạc này những bị những dãy núi dài chắn khỏi những cơn gió ẩm ướt từ Địa Trung Hải mà hàng năm còn nhận hơn 3000 giờ cái nắng gay gắt từ mặt trời. Lượng mưa 25.4mm hàng năm mà sa mạc này nhận được thường là từ những trận mưa rào bất thình lình, gây ra tình trạng xói mòn và mặt đất gồ ghề.

Mặt đất xói mòn và gồ ghề

Sa mạc Tabernas còn thường được dùng làm phim trường cho những bộ phim về miền Tây.

Khung cảnh một phim trường được dựng tại sa mạc Tabernas

7. Sa mạc ‘Vùng trống’, Ả Rập Xê út

Sa mạc Rub’ al Khali hay còn gọi là ‚Vùng trống’, là một trong những sa mạc khắc nghiệt nhất thế giới. Nhiệt độ ban ngày ở đây lên đến 131°F (55°C ), những đụn cát khổng lồ cao đến 330 m, làm cho ‘Vùng trống’ là vùng đất không hề phù hợp với sự sống.

Những đụn cát cao hơn 300m

Xa xưa, khi còn một loạt những ốc đảo tồn tại trong lòng Rub’ al Khali, những đoàn người du mục, thương nhân có thể đi qua vùng đồng bằng rộng lớn đó. Dần dần, những lời đồn đại về những ‘thành phố mất tích’ đã được lưu truyền qua thời gian. Một vài thành phố đã thực sự được phát hiện khi sử dụng những thiết bị chụp ảnh công nghệ cao của các vệ tinh của NASA. Ubar, ‘thành phố của 1000 cây cột’, đã phát triển cực thịnh 3000 trước công nguyên, là một trong số những thành phố đó.

Thành phố Ubar cổ xưa được tái hiện lại

8. Sa mạc Khongoryn Els (‘cát biết hát’, Mông cổ

Những đụn cát biết hát của Khongoryn Els nằm ở công viên quốc gia Gobi Gurvansaikhan, phía Nam Mông Cổ. Những đụn cát ở đây thực sự hát – sự di chuyển của hàng tỷ những hạt cát li ti dưới sức ép của những cơn gió đã tạo nên vô vàn những âm thanh như tiếng gầm rú, gào thét, tiếng sủa và thậm chí tiếng rúc rích…Tuy nhiên những âm thanh này chỉ có thể nghe thấy dứơi những điều kiện nhất định như kích cỡ và độ tròn trịa, trơn láng của những hạt cát, độ ẩm của cát, và quan trọng hơn cả là tỉ lệ silic trong những hạt cát.

Những đụn cát “bíêt hát” hiếm có

Khongoryn Els là nơi cư trú của những loài thú hoang dã, quý hiếm như lạc đà Gobi, báo tuyết.

Loài báo tuyết quý hiếm

9. Thung lũng Tử thần, California, Hoa Kỳ

Thung lũng Tử thần là là một thung lũng dài và hẹp nằm giữa hai bang California và Nevada của Hoa Kỳ. Đây là nơi có cao độ so với mực nước biển thấp nhất Bắc Mỹ với độ sâu 282mđiểm thấp thứ 2 trên thế giới. Thung lũng Chết có điều kiện tự nhiên rất khắc nghiệt, nhiệt độ mùa hè thường trên 49°C (vào năm 1913 nhiệt độ đã đạt đến mức kỷ lục 56,7°C). Lượng mưa trong thung lũng rất thấp, bình quân mỗi năm chỉ khoảng 42mm. Năm cao nhất, lượng mưa cũng chỉ là 114 mm và năm thấp nhất không có một giọt mưa. Vì vậy, thung lũng là nơi nóng nhất của Bắc Mỹ.

Cồn cát rộng hơn 150km2, vùng hoang vu nhất của thung lũng

Thung lũng rất sâu và hoang vu, đáy là dòng sông cạn Amagesa với những cồn cát lởm chởm khắp nơi và giữa thung lũng là một quần thể cồn cát rộng khoảng 155km2, là nơi hoang vu nhất trong thung lũng.

Một trong những bí hiểm khác của Thung lũng Tử thần là sự dịch chuyển của những tảng đá nhiều hình dạng, kích cỡ và vệt đường đi của chúng trên cát (dài hàng chục mét, lúc là một đường thẳng, lúc là đường gấp khúc), dù không phải do áp lực của mưa, gió hay dòng nước. Người ta đã tìm thấy đường đi của những tảng đá nặng đến hơn 300kg.

Những hòn đá “bơi” tự do trong thung lũng, không hề bị lực tác động nào của gió hay mưa

Có những tảng đá nặng tới hơn 300kg tự động di chuyển

10. Những thung lũng khô cằn của Nam Cực

Không hề có băng tuyết trong sa mạc băng giá này hàng triệu năm nay

Sa mạc không nhất thiết phải nóng, sa mạc chỉ là những vùng đất khô cằn, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.

Hầu như bề mặt Nam Cực bị băng bao phủ nhưng ít ai biết rằng tại đó có vùng hoang mạc khô cằn có diện tích hơn 4000km2. Thung lũng này đã không hề có băng tuyết trong 2,3,… có lẽ là 12 triệu năm gần đây. Quang cảnh ở đây rất kỳ lạ gần giống sao Hỏa hơn trái đất.

Trái Đất hay Sao Hoả?

Không khí khô hanh đến cùng cực, cùng với thiếu những cơn mưa hay tuyết rơi, thung lũng khô cằn là nơi lý tưởng để bảo quản những chất hữu cơ trong một thời gian dài. Bị khô cứng lại bởi những cơn gió Katabatic, và dần dần bị thổi ra xa, xác của những con cá này sẽ bị bào mòn hoàn toàn, dù điều đó cũng phải mất đến hàng nghìn năm!